Voor ouders met een baby, in behandeling bij Pro Persona, is de vanzelfsprekendheid van contact maken met hun kind er niet altijd. Dieke en Carla begeleiden deze ouders, meestal moeders. En boeken geweldige resultaten. 

Door Hanneke Sizoo

Hoeveel volwassenen zijn er niet die automatisch beginnen te brabbelen tegen een baby, vertellen preventiewerker Dieke de Koning en SPV Carla Scheppink. ‘Ouders pakken hun kind op, knuffelen het, houden de baby tegen zich aan, lachen, zeggen geruststellende woordjes als dat nodig is. Ze maken contact terwijl ze de baby verschonen of zachtjes in het badje laten glijden. Bijna een instinct, zo vanzelfsprekend als dat gaat. De baby reageert, imiteert, maakt duidelijk wat het wil, vraagt om bevestiging en aandacht.’ 

Zwijgen

Toch zijn er moeders die stil zijn in de nabijheid van hun kind. Ze zwijgen en verrichten mechanisch de handelingen: het verschonen van de luier, het voeren van het fruithapje, het instoppen in bed. De kinderen wennen er uiteindelijk aan. Ze kijken weg. Of dat schadelijk is? Dieke en Carla: ‘Jazeker. Deze kinderen hebben stress, slapen slecht en maken moeilijk contact. Vaak ontstaan er hechtingsproblemen, die in de vroege jeugd tot uiting kunnen komen en voor problemen zorgen.’

Deventer

Het begon ooit in Deventer, eind jaren ’90. Bij de GGZ daar zagen ze steeds vaker kinderen van ouders met psychiatrische problemen, die in hun puberteit zelf ook problemen kregen. Het inzicht groeide om in te zetten op de vroege jeugd. Want dan is er nog iets te herstellen of in gang te zetten, was de gedachte. Eerst was de hulpverlening gericht op kinderen van moeders met depressieve klachten. Later breidde de hulp zich uit naar vaders en naar kinderen van ouders met allerlei andere psychiatrische problemen. De ouders kregen concrete begeleiding thuis. Van de verzorgingsmomenten met de kinderen werden video-opnamen gemaakt, die later samen met de ouders werden teruggekeken. 

Scroll naar beneden om het artikel te lezen

ik ben een goede moeder, ik kan het wel’

Still Face Experiment

Wil je in twee minuten zien wat er gebeurt wanneer er geen communicatie is tussen ouder en baby? Dan is dit filmpje zeer de moeite waard. 

Het Trimbosinstituut ontwikkelde een opleiding voor hulpverleners in de GGZ, die Dieke en Carla beiden volgden. Dieke werkt als preventiewerker bij Indigo, Carla als SPV bij FACT Oost-Arnhem. Carla heeft nog twee collega’s die ook bezig zijn met ouder-baby interventies. ‘Voor ouders is het in het begin best eng dat we aanwezig zijn met een videocamera. Tijdens het filmen zijn we stil, de camera registreert. We filmen het liefst tijdens verzorgingsmomenten zoals het in bad doen, die geven het beste materiaal om later samen terug te kijken. Veel andere contactmomenten zijn vaak te vluchtig. Om een goede beoordeling te doen heb je minimaal tien minuten filmmateriaal nodig.

We bespreken bij voorkeur de momenten die goed gaan. Dat er contact was en samenwerking tussen moeder en kind. Dat de moeder de signalen van het kind oppikt en goed interpreteert. We zoeken samen naar wat werkt, want geen situatie is hetzelfde.’ 

Spectaculair

‘Vaak is het voldoende om zes tot tien keer contact te hebben. Ouders kunnen meestal zelf heel goed aan de slag met de aanwijzingen die zij krijgen. De resultaten zijn spectaculair. De genegenheid voor het kind vergroot enorm, het zelfvertrouwen van de moeder groeit. ‘Zie je wel, ik ben wel een goede moeder, ik kan het wel.’ Dat horen we regelmatig terug.’

Niet iedere ouder is klaar voor deze interventie. Als er te veel stress is, of de depressie is te zwaar, dan is het beter om nog niet te starten en wordt er terug verwezen naar de behandelaar. Carla: ‘Bij het FACT is er altijd een behandelaar in beeld waarmee we samen werken; dat is een voorwaarde. Bij Preventie ligt dat anders. Daar is geen behandelaar aanwezig.’ 

Dieke en Carla benadrukken hoe belangrijk het is de Kind-check te doen. Alle behandelaren die hulp bieden aan een volwassene zijn verplicht te informeren naar de aanwezigheid en veiligheid van kinderen in de thuissituatie. Het liefste zouden ze zien dat iedere ouder met baby wordt gewezen op de mogelijkheid van de ouder-baby interventie, er een folder wordt meegegeven en er later contact met de ouders wordt gezocht. Maar zo ver is het nog niet. ‘Deze interventie is betrekkelijk goedkoop. Doen we niks, dan is de schade later groot en de behandeling veel duurder.’ 

Intervisie

Dieke en Carla zoeken elkaar als vakgenoten met enige regelmaat op. In Nijmegen is er bovendien voor dit project samenwerking met Pro Persona Jeugd en de GGD. Het is fijn om als professionals met elkaar mee te kijken, vinden ze, en te wijzen op dingen die je mogelijk over het hoofd ziet. ‘Intervisie met alle baby-kind hulpverleners, dat zou nog beter zijn.’