Eefje Nooijen is zorgmanager Langdurige Forensisch Psychiatrische Zorg (LFPZ) in Zeeland. Een interview over haar leven en werk aan de hand van van te voren vastgestelde thema’s.

Door Hanneke Sizoo

Als je opgroeit in een dorp als Deurne, beschermd, omgeven door een grote Brabantse gezellige familie, dan is de overgang naar de stad heel groot, vertelt Eefje. Als achttienjarige ging ze op kamers in Nijmegen, waar ze tijdens het boodschappen doen verdwaalde en haar eigen studentenhuis niet eens meer kon terugvinden. Eefje: ‘Voor het eerst met de bus, op weg naar school. Het verschil tussen het dorp en de stad was enorm. Wat in het dorp anders of bijzonder werd gevonden, bleek in de stad normaal.’ 

In Nijmegen volgde Eefje de SPH-opleiding aan de Kopse Hof, waar veel aan theater en muziek werd gedaan. ‘Ik had het naïeve idee dat ik ‘mensen wilde helpen’, nog niet wetend dat ik mijn carrière zou starten in een tbs-kliniek.’ Eefje liep stage in de kliniek van de Pompestichting, mocht terugkomen voor vakantiewerk en rolde zo in een baan als sociotherapeut. Eerst op Niers, later op Linge. ‘Daar kreeg ik een relatie met mijn collega Robbie. Als ‘Pompesetje’ kun je niet in één team werken, dus ik vertrok naar de Reso-afdeling, om uiteindelijk zorgmanager te worden. Eerst nog in Nijmegen, later in Zeeland.’

Familie

Eefje groeide op bij haar vader en moeder, samen met haar jongere zus. Haar ouders scheidden op haar negentiende. Ze was op dat moment nog niet zo lang uit huis. ‘Ik heb er niet veel last van gehad, de scheiding verliep rustig en verstandig. Het maakt veel uit dat ik zo’n grote, hechte familie heb. Naast mijn zus is mijn tante een belangrijk persoon voor mij. Ze woonde achter ons, dus om bij haar te komen sprong ik over de sloot achter het huis. 

Ik houd van de tradities die bij zo’n familie horen, het vieren van verjaardagen, Pasen, Kerst. Al dertig jaar lang bijvoorbeeld, komt dezelfde Sinterklaas met zwarte Piet bij ons over de vloer. Deze traditie vieren we met oma, ooms, tantes, neven, nichten, aanhang en alle achterkleinkinderen. Zo’n vijftig personen inmiddels. 

Als kind wilde ik non worden. Het geloof, de rituelen, ze zijn belangrijk voor me, nog steeds. Als kind leek het me fantastisch om met zijn allen in een klooster te wonen, om hele dagen ‘nonnendingen’ te doen, in zo’n prachtig gewaad. 

Ik speelde saxofoon bij de harmonie en op de middelbare school was ik dirigent van het schoolkoor. Dat ik naar het conservatorium zou gaan leek voor de hand liggend, maar het ontbrak me aan concentratievermogen en zelfdiscipline. Muziek speelt nog steeds een grote rol in mijn leven. Ik geniet van het luisteren ernaar en ga graag naar concerten.’  

Scroll naar beneden om het artikel te lezen

Leermeester

‘Ik heb niet zozeer een leermeester, maar als iemand een voorbeeldfunctie heeft, dan is het mijn moeder wel. Onafhankelijkheid, ook financieel, is een groot goed voor haar. Als zestigjarige werkt ze nog steeds fulltime. In het verleden als palliatief verpleegkundige in een hospice en op dit moment als verpleegkundige bij Buurtzorg Nederland. Ik weet niet beter dan dat mijn moeder werkt, waardoor het voor mij geen vanzelfsprekende zaak was dat ik minder zou gaan werken toen ik zelf moeder werd.  

Ik heb veel schik om en met mijn moeder, ze is bijzonder en met momenten wonderlijk door haar eigenzinnigheid. Ik vind het heerlijk om te zien dat ze zo open kan kijken en niet snel iets raar of onmogelijk vindt. Daarnaast houdt ze onvoorwaardelijk van mijn zus en mij, een geborgen gevoel.’

De teleurstelling

Eefje werd op vrij jonge leeftijd leidinggevende. Meteen in het begin kreeg ze het voor haar kiezen, toen ze in een arbeidsconflict belandde met een oudere werknemer. ‘Uiteindelijk kwamen we zelfs bij de rechter terecht. Ik vond mijn positie erg lastig. Het was ingewikkeld om mijzelf te verhouden tot mijn teamleden. Zij waren niet volledig geïnformeerd, iedereen dacht er het zijne van. Als jonge leidinggevende moest ik ondertussen staande blijven, terwijl ik natuurlijk mijn strepen nog moest verdienen. Dat het zo heeft kunnen escaleren vond ik vreselijk. Het werd te groot, ik had er soms geen vat meer op. Ik heb er heel veel van geleerd, maar het was een harde les.’

Succes

‘Als leidinggevende heb ik mijn plek gevonden. ‘Verbinding’ is een belangrijke waarde, vandaaruit werk ik, resultaatgericht. Ik zie veel en benoem wat ik zie, hierdoor weten medewerkers waar we aan toe zijn. Ik hamer op ontwikkeling. Stil staan, geen leerdoelen hebben? Dat bestaat niet. Blijven vernieuwen, en in beweging blijven, zeker op een plek als Zeeland waar langdurige zorg wordt geboden aan de bewoners, is dit belangrijk.

Ik ben ontzettend trots op onze afdeling Bos en Beemd. Er verblijven voornamelijk patiënten met verschillende vormen van ASS, een diagnose die steeds meer gesteld wordt in de langdurige forensische psychiatrie. Het vraagt om een speciale benadering, waarin we ons zelf geschoold hebben. We bieden duidelijkheid, onder andere door structuur. Het verblijf bij ons is voorspelbaar en zo veel als mogelijk prikkelarm. Duidelijke plannen, heldere communicatie, en werken vanuit de individuele mogelijkheden in plaats van beperkingen. Door de toenemende kennis wordt het gedrag van de bewoners vaker herkent als een ’kan niet’ in plaats van een ‘wil niet’. En dit alles, in combinatie met de visie “ja, tenzij…”, die we op de locatie uitdragen, wèrkt.’ 

Familiegebeurtenis

Zes jaar geleden verongelukte Eefjes neef met zijn motor. Nijmegen bleek ineens veel te ver weg van haar familie. ‘Wat er thuis in Deurne gebeurde was bijzonder. We waren er allemaal, de hele familie. Ieder rouwde op zijn of haar eigen manier, in gezamenlijkheid. Het maakte onze band niet speciaal hechter, wel werd bevestigd wat er al was. Een gebeurtenis als deze relativeert alles. Het heeft me geleerd om het geluk dichtbij en in het kleine te zoeken. Waarom verre reizen, terwijl het hier ook fijn kan zijn. Inderdaad, ik ben geen globetrotter. Had altijd heimwee’. 

Het boek

‘Van Dik Trom tot Conny Palmen en alles wat daar tussen zit, ik zou niet weten wat ik moet kiezen. Hetzelfde geldt voor film: van heel verantwoord tot echte meuk. Ik ben gek op musicals, ken zoveel teksten uit mijn hoofd. ‘Dirty Dancing’, ‘Grease’, ‘West Side Story’ en ga zo maar door. ‘Hair’ is mijn favoriet. Dat theatrale, dat vind ik heerlijk.

Toen ik ging samenwonen met Robbie zetten we ons beider cd’s op alfabet in de kast. ABBA stond ineens naast ACDC. Mijn afdeling is Barbara Streisand en Dolly Parton, maar ook Woven Hand, Leonard Cohen en Nick Cave. Nu we drie kinderen hebben mag er na het eten altijd iemand kiezen welke muziek er gedraaid wordt en dansen we tijdens het opruimen. Dat varieert dus van K3 tot Iron Maiden. Daar word ik zo gelukkig van.’

De reis

Eefje ging met haar oma als pelgrim naar de heilige plek Lourdes, waar Maria verscheen aan Bernadette, en er nog meer wonderen gebeurden. ‘Rondom Lourdes is het een compleet circus. Je koopt er bijvoorbeeld Jezusbeelden in allerlei uitvoeringen en kleuren. In het heiligdom heerst een bijna serene rust, ondanks de drukte van zoveel verschillende nationaliteiten. Ik ontmoette er veel oudere mensen, met wie ik mooie gesprekken had. Deze bijzondere bestemming bevordert dat gesprekken al snel over iets wezenlijks gaan. Een overtuiging, een behoefte of verlangen. Iedereen daar aanwezig, is verbonden in het geloof.’ 

Het falen

‘Zonder in detail te treden, het kinderen krijgen ging niet vanzelf. Ik vond het ontzettend ingewikkeld om daar mee om te gaan. Je leeft gezond en bewust, maar dit is iets waar je geen invloed op hebt. Het leven is niet maakbaar. Het verdriet en de teleurstelling zijn lastig uit te leggen aan je omgeving. Ik had een toekomstbeeld, een droom voor ogen, daar wilde ik naartoe. Toen dat niet lukte, voelde het als falen. En nu hebben we toch die drie heerlijke kinderen. Van twee, vier en zes jaar oud. Wat een grote rijkdom. Als ik dan op vrijdagavond zes manden met was sta weg te strijken, denk ik: Het leven is goed.’ 

ik ben geen globetrotter’