Door Hanneke Sizoo

Carolien en Els zijn opgeleid in de methodiek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) bij het RINO en geven les en coaching aan medewerkers van Pro Persona. Daarnaast is er een groep SRH-coaches die op de werkvloer de groepscoaching begeleiden. In Nijmegen wordt al langer met de methode gewerkt, in Wolfheze is er nog een slag te maken, vertellen Els en Carolien.

Wat is SRH?

SRH is een methodiek om het persoonlijke en sociaal herstel van de cliënt te ondersteunen en de autonomie, zelfredzaamheid en sociale participatie te verbeteren. De SRH-methode bestaat uit drie componenten: de relatie (aansluiting krijgen), het handelen (wat ga je doen?) en tijd: niet sneller gaan dan de cliënt wil of kan. Het SRH kent een methodische cyclus van zes fasen:

• Een relatie opbouwen en onderhandelen

• Informatie (helpen) verzamelen: een persoonlijk profiel maken

• Doelen (helpen) bepalen: keuzes maken

• Persoonlijk plan (helpen) maken: opties op een rij zetten

• Het plan (helpen) uitvoeren

• Het proces volgen, evalueren, leren en bijstellen

(Bron: Kleine gids SRH, door Jean Pierre Wilken en Dirk den Hollander)

Els en Carolien: ‘Groepscoaching speelt een belangrijke rol binnen de SRH-methodiek: ‘Als hulpverlener breng je de wens van je cliënt in in je team. Samen onderzoek je vervolgens hoe je het teamlid kunt helpen de cliënt goed te ondersteunen. Je brainstormt, probeert buiten de kaders te denken.’

De rol van de hulpverlener

‘Denken vanuit het medisch model; dat jij als hulpverlener gaat zorgen dat het beter gaat met jouw cliënt, is een hardnekkige gedachte,’ zeggen Carolien en Els. ‘Hulpverleners hebben de neiging de regie over te nemen. Door de SRH-methodiek verandert de rol van de hulpverlener, van probleemgericht naar krachtgericht. Je zoekt creatief naar oplossingen, samen met de cliënt en samen met je team.’ ‘Het is de bedoeling dat je de cliënt ècht leert kennen. Professionele nabijheid, heet dat. Durf nabij te zijn. Er zit een mens tegenover je. Je maakt daadwerkelijk contact. Het kan betekenen dat je ook iets over jezelf vertelt. Je bent geen vriend, maar je kunt wel zijn als een vriend.’ De hulpverlener moet zo gaan ‘managen’ dat niet hijzelf, maar de cliënt en zijn omgeving het gaan doen. Eigenlijk maak je jezelf overbodig. Cliënten verblijven tegenwoordig korter bij ons, dus het is zaak dat we hen de goede instrumenten meegeven, zodat ze zichzelf kunnen redden,’ benadrukken Els en Carolien.

President van Amerika

Els: ‘Ik kende een cliënt die niet geholpen wilde worden. Hij had in het verleden veelvuldig last gehad van psychoses en was daardoor zijn baan verloren. Om in contact te blijven ging ik af en toe iets met hem drinken. Tussen neus en lippen door vertelde hij dat hij graag bij de Belastingdienst had willen werken. We zijn met zijn wens aan de slag gegaan. In zo’n situatie is het belangrijk dat je niet eerst gaat stabiliseren en verder niets doet. We namen zijn wens serieus en steunde hem met ons hele team, met succes. De boodschap: Ga altijd in op de wens van de cliënt. Ook als deze in eerste instantie vreemd over komt. Carolien vult aan: ‘Al zegt een cliënt dat hij president van Amerika wil worden. Zeg dan niet: dat kan niet. Maar wel: vertel eens, hoe stel je je dat voor? Vervolgens kun je ‘de reis’ samen maken en voert het naar een plan dat uitvoerbaar is. Els: ‘De relatie is het allerbelangrijkste, daardoor komt het gesprek op gang en kun je de vraag stellen: Wat wil je met je leven? En hoe kunnen we je ondersteunen?’

Inbedding

‘De implementatie, die zou beter kunnen,’ zeggen Els en Carolien. ‘Deelnemers die de cursus hebben gedaan zijn erg enthousiast en willen dan aan de gang. Maar dat lukt niet altijd, omdat er niet overal inbedding is. Het werkt pas goed als een heel team de methode omarmt en haar organisatie daar op inricht. Ideaal zou zijn als iedere afdeling een rehab-consulent heeft. En dat ieder team eens per maand een groepscoaching houdt. Het profiel en plan van de cliënt moeten standaard meegenomen worden in de behandelplanbespreking. Als hulpverlener ben jij de drager van de hoop. Sterker nog, dat ben je met je hele team. Dus het is belangrijk dat je er met zijn allen in gelooft, dat je samen de methode draagt. Herstelondersteuning kan iedereen doen, vanuit zijn eigen discipline. De SRH-methode wordt niet gebruikt in plaats van behandeling. Behandelen hoort er bij.’

Vaandeldragers

Els en Carolien zijn prima vaandeldragers van de SRH-methodiek, het brengt hen veel plezier in hun werk. ‘Gezondheid gaat ook over geluk. Is er iets om je bed voor uit te komen? De SRH-methode linkt daar aan. En het mooie is: als hulpverlener word je er zelf ook blij van, omdat het werkt. Natuurlijk zijn niet alle problemen opgelost. Maar problemen aanpakken lukt het beste als er actie en beweging is, dan is er de grootste kans op succes. En als je het als hulpverlener even niet meer weet; de tools uit de SRH-methode bieden voldoende aanknopingspunten om je te helpen.’

Meer weten over SRH?

Kijk naar de onderstaande presentatie van Eric Albers, trainer bij RINO

Directeur Multi Complexe Zorg Tom Zewald is voorzitter van de stuurgroep Herstelgerichte zorg, welke onder andere het doel heeft de implementatie van SRH goed te sturen. Tom: ‘Het is een complex traject, met aspecten die betrekking hebben op de cliënt en familie, de medewerker én de organisatie. De manier van werken zit nog niet in ieders haarvaten. En, de gedachte heerst dat de SRH-werkwijze alleen bedoeld is voor chronische patiënten, maar dat is een misvatting. SRH is bijvoorbeeld ook prima te gebruiken in een ambulante setting. Rehabilitatie begint bij de start van de behandeling. Binnen Multi Complexe Zorg zijn de meeste verpleegkundigen geschoold, nu zijn de behandelaren aan de beurt. Zo moeten er co-creaties tussen verpleegkundige en behandelaren ontstaan en zal de werkwijze geborgd worden in behandelplannen. Voor behandelaren is het soms lastig zich te conformeren, want zij zijn gewend aan autonoom werken vanuit een specifieke verantwoordelijkheid als hoofdbehandelaar. Het teamgericht werken, dat voor SRH noodzakelijk is, is voor verpleegkundigen een wat meer vanzelfsprekende zaak.’